Կոչական

341. Նախադասության րնդգծված բառերը հանի՛ր: Ի՞նչ է փոխվում (նախադասության արտահայտած միտք, ինչ–որ տեղեկություն, բառերի դասավորություն, այլ բառեր և այլն): Ի՞նչ կանվանես ընդգծված բառերը:

            Դավի՛թ, շախմատի առաջին գիրքը տասնհինգերորդ դարում է գրվել՝    Իսպանիայի թագաժառանգի համար:

            Այդ օրվանից մինչև այսօր, երեխանե՛ր, շախմատի բազմաթիվ գրքեր են             հրատարակվել (ավելի քան հիսուն հազար անուն):

            Դու ամեն ինչ գիտե՞ս ֆուտբոլի մասին, ֆուտբոլի՛ստ:
            Ֆուտբոլիստների շապիկների վրա, Վահե՛, 1937 թվականին են առաջին անգամ             համարներ գրել:
            Ֆուտբոլիստներին պե՞տք են այդ համարները, Սամվե՛լ:
            Համարները, փոքրի՛կ, գրում են, որ հանդիսատեսներն ավելի լավ           կողմնորոշվեն:

շախմատի առաջին գիրքը տասնհինգերորդ դարում է գրվել՝    Իսպանիայի թագաժառանգի համար:
            Այդ օրվանից մինչև այսօր, շախմատի բազմաթիվ գրքեր են հրատարակվել (ավելի քան հիսուն հազար անուն):
            Դու ամեն ինչ գիտե՞ս ֆուտբոլի մասին:
            Ֆուտբոլիստների շապիկների վրա, 1937 թվականին են առաջին անգամ             համարներ գրել:
            Ֆուտբոլիստներին պե՞տք են այդ համարները:
            Համարները գրում են, որ հանդիսատեսներն ավելի լավ           կողմնորոշվեն:

Երբ կան կոչականները իմանում ենք թե ում է հարցը տրված։

342. Նախադասության ընդգծված բառերն ի՞նչ են ցույց տալիս: Նախադասությունների կետադրությանն ուշադրություն դարձրո՛ւ և փորձի՛ր բացատրել:

            Եղիշե՛, այդ նամակն ինձ կտա՞ս կարդալու:
            Հասմի՛կ, այս երկտողից.բացի ուրիշ բան չի՞ գրել:
            Պետք է արտասանե՞ս, Նվա՛րդ:
            Ո՞ւմ ես փնտրում այդպես, Արսե՛ն:
            Գնանք, Խորե՛ն, քեզ ծանոթացնեմ Չարենցի հետ:
            Բանաստեղծությունդ, սիրելի՛ս, անհաջող է ստացվել:
Նախադասության ընդգծված բառերը կոչականներ են ցույց են տալիս ում է տրված հարցը

Նախադասության ընդգծված բառերը կոչականներ են նրանք ցույց են տալիս թե ում է տրված հարցը

343. Ընդգծված բառերը կոչականներ են: Այդ անունը բացատրի՛ր:
կոչականներ են ցույց են տալիս ում է տրված հարցը։

344. Կետերի փոխարեն կոչականներ գրի՛ր:

            Երիկա՛, դինոզավրերն ինչո՞ւ են ոչնչացել:
            Արիանա՛, դու քայլող մեքենա տեսե՞լ ես:
            Նա իսկապե՞ս իր բնակարանը գազանանոցի է վերածել, Եվա՛:
            Մարդն ինչքա՞ն ժամանակ կարող է դիմանալ առանց խմելու, Աննա՛:
            Գիտե՞ս, Մարի՛, ռոբոտներին էլ է օդ պետք:
            Ի՜նչ ասես չես մտածի, Նատալի՛ հիմա էլ որոշել ես նոր տեսակի ծաղի՞կ աճեցնել:

345. Ա և Բ խմբերի նախադասություններում ընդգծված կոչականները համեմատի՛ր և տարբերությունների մասին գրի՛ր:

            Ա. Եղբա՛յր, էսպես էլ բա՞ն կլինի:
            Բ. Ա՛յ եղբայր, էսպես էլ բա՞ն կլինի:
            Ա. Եվ դու խուսափո՞ւմ ես հարցի պատասխանը փնտրելուց, փիլիսոփա՛:
            Բ. Եվ դու խուսափո՞ւմ ես հարցի պատասխանը փնտրելուց, իմսատո՛ւն            փիլիսոփա:
            Ա. Լավ կլիներ, չէ՞, որ փչովի մեքենա ունենայինք, գյուտարա՛ր, ավտոտնակ էլ            պետք չէր լինի:
            Բ. Լավ կլիներ, չէ՞, որ փչովի մեքենա ունենայինք, պարո՛ն գյուտարար, ավտոտնակ էլ պետք չէր լինի:
Կոչականներին ավելանում են լրացումներ։

346. Ընդգծված կոչականները բառակապակցություններ դարձրո՛ւ (լրացումներ ավելացրո՛ւ) և փոխի՛ր շեշտի տեղը:

            Օրինակ՝
Կարծես թե արդեն ամեն ինչ հասկանալի է, Անահի՛տ: – Կարծես թե արդեն ամեն ինչ հասկանալի է, բարի՛ Անահիտ:

            Բարի՛ տղա, քեզ թվում է ֆուտբոլի մասին ամեն ինչ գիտե՞ս:
           Գի՛ժ փոքրիկ, լեզուներ սովորելը շատ հետաքրքիր է:
            Ինձ այս նկարի ստեղծման մասին կպատմե՞ս, հետաքրքի՛ր նկարիչ:
            Շանդ պահի՛ր,. որ մոտ գամ, սիրու՛ն հովիվ.
            Գիտե՞ս,ուժե՛ղ ճամփորդ, այդ կողմով գնալ չարժե, ոչ մի հետաքրքիր բան չկա:
            Իզուր չէիք եկել,սիրու՛ն երեխաներ, երեկոն լավ անցավ:

347 Նախադասություններ կազմի՛ր՝ տրված բառերն ու բառակապակցությունները գործածելով որպես կոչականներ:

            Բարի՛ մարդիկ, հարգելի՛ ծնողներ, ի՛մ հեռատես ընկեր, անտառի՛ ծառեր, ա՛յ կամակոր աղջիկ:

Բարի՛ մարդիկ դուք լա՞վ էք։
հարգելի՛ ծնողներ,դուք վաղը դպրոց չեք գալու։
ի՛մ հեռատես ընկեր,ես կարոտում էմ ձեզ։
անտառի՛ ծառեր,դուք շատ սիրուն եք։
ա՛յ կամակոր աղջիկ դու շատ հոքատար էս։

Ուշադիր կարդա ընդգծիր այն հատվածները, որոնք արդեն դու գիտեիր, չմացածդ սովորիր։

Նախադասությունն արտահայտվում է բառով կամ բառերի կապակցությամբ և ավարտուն միտք է հաղորդում: Նախադասությունն ավարտվում է վերջակետով:
Նախադասության գլխավոր անդամներն են ենթական և ստորոգյալը: Ենթական պատասխանում է ո՞վ, ովքե՞ր, ի՞նչ(ը), ինչե՞ր(ը) հարցերին: Դա այն առարկան է, որին ստորոգյալի միջոցով որևէ հատկանիշ է վերագրվում: Ստորոգյալը ցույց է տալիս հատկանիշ և այն վերագրում (ստորոգում) է ենթակային: Պատասխանում է ի՞նչ է անում, ի՞նչ է լինում, ի՞նչ արեց, ի՞նչ եղավ, ո՞վ է, ի՞նչ է ինչպիսի՞ն է և նման այլ հարցերի:
Պարզ համառոտ նախադասությունը կազմված է միայն գլխավոր անդամից կամ անդամներից:
Պարզ ընդարձակ նախադասությունը կազմված է գլխավոր անդամներից (անդամից) և նրանց միտքը լրացնող այլ անդամներից (լրացումներից):
Նախադասության բազմակի անդամները (նույն անդամի հետ կապված, նույն հարցին պատասխանող անդամները) իրարից տրոհվում են ստորակետով, իրար միանում են ու, և, կամ, նաև, և՛… և՛, թե՛… թե՛, կա՛մ… կա՛մ, ո՛չ… ո՛չ և նման բառերով (շաղկապներով):
Կոչականը այն անձը կամ առարկան է, որին դիմում է խոսողը: Կոչականի վրա դրվում է շեշտ: Եթե կոչականը լրացում ունի, շեշտն անցնում է լրացման վրա: Կոչականն իր լրացումներով նախադասության մյուս անդամներից տրոհվում է ստորակետով:

Ереван – столица Республики Армения. Это большой и красивый город. Он находится в Араратской долине. Через город протекают реки Раздан и Гетар. Вдали видны Арарат и Арагац. В Ереване очень красивые улицы и проспекты, парки и площади. Много памятников и фонтанов. Гости города с интересом осматривают его новые улицы, театры и стадионы, восхищаются его древними памятниками, музеями и картинными галереями.
Ереван – один из самых древних городов мира. Ему около трёх тысяч лет. Он был основан царём Аргишти. Ереван много веков играл важную роль в жизни Армении, а с 1918 года стал столицей Армении, гордостью армян, сердцем республики.

Ответьте на вопросы.

1. Где находится Ереван?
   Араратской долине
   2. Какие реки протекают через Ереван?
   Раздан и Гетар
   3. Какие горы видны вдали?
   Раздан и Гетар
   4. Какие в Ереване улицы, проспекты, площади?
   В Ереване очень красивые улицы и проспекты парки и площади
2. Что осматривают гости столицы?
   театры стадионы и его новые улицы
   6. Сколько лет Еревану?
   3000

Продолжите ряд однокоренными словами, используя данные ниже слова.
Составьте 3-4 предложения.
Родина, родной,родня род, родиться,рождение . Сила, сильный.
Город городок,городской . Забота, заботиться,заботливый .
Слова для справок: городок, родной, родиться, родня, сильный, городской, заботиться, заботливый, рождение.

Допишите предложения по образцу:
Образец: Армен живёт в Ереване. Ереван – столица Армении.

1. Коля живёт в Москве. Москва – столица России.
   2. Жан живёт в Париже. Париж – столица Франции
   … . 4. Джон живёт в Лондоне. Лондон – столица Англии .
   Скажите, почему слова Ереван, Россия, Коля, Армен пишутся с большой
   буквы?
   Потому что это имена.

Имена людей, клички животных, названия стран, городов, деревень, гор и долин, рек и озёр пишутся с большой буквы: Армения, Арарат, Раздан, Севан, Карен, Таня, Тузик, Мурка.

Угадайте, какие буквы пропущены в данных словах. Запишите слова, которые пишутся с большой буквы.
Вардан, .река, Раздан, озеро, .Ереван, .Степанакерт, Гюмри, Горис, Проспект, Саша, Город, дерево, .Армения.

Ответьте на вопросы.

1. Как тебя зовут?
   Миа
   2. Где ты живёшь?
   В Армении
   Как называется твой родной город или село?
   Ереван
   3. Кто твой любимый писатель?
   У меня нету такого

Вставь пропущенные слова.
Ереван много веков играл важную роль в жизни Армении. Он находится в Араратской долине. Через город протекают реки Раздан и Гетар. Вдали видны Арарат и Арагац. Туристы осматривают наш древний город, и его памятниками.
Слова для справок: находится, протекают, играл, видны, осматривают

Составьте и запишите словосочетания со словом родной.
край (какой?) –Родной страна (какая?) –Родная
язык (какой?) –Родной земля (какая?) –Родная
город (какой?) –Родной деревня (какая?) –Родная
дом (какой?) –Родной сторона (какая?) –Родная
село (какое?) –Родное столица (какая?) –Родная

Прочитайте текст. Подумайте и скажите, когда происходит действие? Выпишите сочетания и поставьте вопрос. Образец: Мурка любит (что делает?)

Моя Мурка очень странная кошка. Мурка любит сладкий мёд. Мама стоит у окна и наблюдает за ней. Мурка греется на солнце. Вдруг кошка чует запах мёда. Мурка открывает зелёные глаза и идёт к улью. Сластёна суёт мордочку в улей. И вдруг раздаётся громкий кошачий бежит в кусты. А за ней летят пчёлы.
Что любила Мурка?
За кем летят пчелы?
Мурка грелась на солнце?

2.Перепишите текст, заменяя форму множественного числа существительного СЛОНЫ на форму единственного числа.

 Слоны — умные животные. Их учат, и они делают всякую работу: брёвна таскают, землю копают, воду носят. Они даже гулять с детьми ходят и смотрят, чтобы детей никто не обидел.
Слон-умное животное.Ее учат,и он делает всякую работу:бревна таскает, землю капает, воду носит.Он даже гулять с детьми ходит и смотрит,чтобы детей никто не обидел

3.Прочитайте. В каждом ряду найдите четвёртый лишнее слово и подчеркните его.

1. молчу, кричу, стоять, рисую;
2. обещаешь, стучишь, кричишь, видит;
3. звенит, свистит, говорю, мешает;
4. читают, удивляет, идут, плачут.

4.Прочитайте текст. Определите, когда происходило действие. Выпишите слова, которые отвечают н вопрос что делал? Задайте к ним вопросы. Образец: улыбался (что делал?)

Улыбался весёлый апрель. В лесу и в поле всё гудело, прыгало, жужжало. От шума проснулся подснежник. Он встал на тонкую ножку. Красивым был первый весенний цветок! Солнце взглянуло на землю и растопило лёд. Отовсюду побежали весёлые ручейки.
Кто улыбался?
Где все гудело?
Отчего проснулся подснежник?

5.Впишите окончания глаголов. Устно определите время глаголов.

Наступил_а_ранняя весна. Весело засиял__о_ солнце. Проснулся_ дремучий лес. Птички свил__и_гнёзда. Белка выбрал_а_ высокое дерево и сделал_и___из листьев и травки тёплый домик. Скоро у белки появилась семья — маленькие слепые бельчата

Образец: яблоко (какое?) большое, маленькое, красное, румяное, круглое, сладкое, вкусное, кислое.

арбуз (какой?)
большой и вкусный

мороженое (какое?)
вкусное и сладкое

ягода (какая?)
сладкая и круглая

цветы (какие?)
маленькие и розовые

2.Составьте словосочетания.

Синий свитер дорогой муж          добрый муж

Синяя кофта дорогая мама добрая жена

Синее дерево   дорогое кольцо         доброе сердце

Синие люди   дорогие люди         добрые люди

3.Прочитайте начало текста. Продолжите его, используя данные ниже слова.

В день рождения Мише подарили аквариум с рыбкой. Рыбка была очень красивая маленькая,милая,прикольная.

4.Соедините слова.

Хвост                          золотистые

Глаза                          нежное

Плавники                  оранжево-красные

Чешуя                         прозрачный

Брюшко                     блестящая

5.Вставь нужные слова.

В лесу ещё полно снега, он спрятался под кустами и деревьями. Солнцу трудно достать его там. В поле давно зеленеет рожь, а лес всё стоит голый. Но уже было в нём весело. Налетело много разных птиц. Все они летали между деревьями. Солнце теперь вставало рано, ложилось поздно,оно так грело, что жить стало легко.

Полетели пчёлки к яблоньке.
Кто полетел?
к чему полетели?

По крыше дома тяжело застучал крупный дождь. Паук по паутине долез до ветки орешника.
Куда полез паук?
по чему дождь стучал?

Мальчику нравились насекомые: стрекозы, кузнечики… По небу плывут лёгкие облака.
Что нравится мальчику?

Ветер по морю гуляет и кораблик подгоняет.
Что гуляет по морю?

2.Прочитайте текст. Напишите ответы на вопросы.

Летом Миша с другом жил на даче. Они помогали дедушке. С дедушкой они работали в поле и

на огороде. Друзья часто ходили на озеро ловить рыбу. Вечером они возвращались домой с богатым уловом. Дома из рыбы варили уху.

1. С кем жил Миша на даче?
С дедушкой и другом.

2.С кем они работали в поле?
С дедушкой.

3.Куда ходили друзья?
На речку.

4.С чем они возвращались домой?
С богатым уловом.

3.Прочитайте и подумайте, почему от Гены спрятались грибы? Выпишите выделенные слова и поставьте к ним вопросы.

Однажды ребята пошли в лес за грибами. Гену с собой они не взяли. Он деревья ломал, в птиц из рогатки стрелял. Вернулись ребята с полными корзинами. Гена позавидовал ребятам. Схватил самую большую корзинку и побежал в лес. Под кустом он нашёл рыжик. Вырвал его с корнем и бросил его в корзинку. Под ёлкой н увидел старый белый гриб. Гена наступил на гриб ногой ж зашагал дальше. Испугались грибы и спрятались от Гены.
в лес-куда?
Гену-кого?
стрелял-что делал?
под кустом-под чем?
большую-какую?
Вырвал-что сделал?
гриб-что?
и спрятались-куда?

4.Спишите предложения, раскрывая скобки.

Павлик мечтал встретиться с волшебником.

Он вернулся домой с подарком.

Маша была довольна подарком.

Родители гордились сыном.

5.Впишите окончания существительных. Устно поставьте к ним вопросы.

1.         Сладко пахло клубника, земляника       , малина

2.         За речкой     тянутся широкие поля.

3.         Мы с бабушкой      вместе сажали рассаду. А Катя ходила с подругой     по саду.

4.         Всё небо затянуло большой тучей        .

5.         Самолёт летит над пустыней.

6.Впишите окончания существительных и вопросы к ним.

За домом (под чем?) был большой сад с фруктовыми деревьями.

Мороз разукрасил лес снегом.       и инеем      . (  что зделал?       )

Весёлая речка покрылась льдом           . (    что?     )

С болота несёт холод   и туман  . (   откуда?      )

Собака охотника стоит под деревом      (под чем?           ) и

смотрит на добычу.

Вечером я с приятелем   (  с кем?        ) сидел в парке.

Աճում է Կովկասում, Փոքր և Առաջավոր Ասիայում, գլխավորապես տափաստանային քարքարոտ զառիթափ լանջերին և մշակովի այգիներում։ Բարձրությունը 70-120 սմ է։ Տերևները ամբողջաեզր են կամ բութ ատամնավոր, գեղձավոր, խամրած կանաչ գույնի։ Ծաղկազամբյուղները բազմաթիվ են (10-60), 6-8 մմ լայնությամբ։ Եզրի ծաղիկները լեզվակավոր են, սպիտակ, միջինները՝ խողովակավոր, դեղին։ Եթերայուղերի պարունակությունը տերևներում 0,4% է։ Սուսամբարը օգտագործվում է հատկապես բուրավետ պարտեզների ստեղծման և համեմունքների ստացման համար։ Ժողովրդական բժշկության մեջ կիրառվում է որպես սպազմոլիտիկ դեղամիջոց։ Միջատասպան է։

Հարուստ և ինքնատիպ է Հայկական լեռնաշխարհի բուսականությունը. լանդշաֆտները փոխվում են ըստ վերընթաց գոտիականության: Այստեղ աճում է 4 հազար բուսատեսակ, որից մոտ 200-ը (այդ թվում՝ արարատյան ցորենները, հայկական արոսենին, նաիրյան նշենին և այլն) բնաշխարհիկներ են: Կան հազվագյուտ բույսեր՝ հունական շրջահյուսը, ծովոսպը, կովկասյան մրտավարդը, ինչպես նաև այլ վայրերից ներմուծված հազարավոր բուսատեսակներ: Տարածված են նաև եթերայուղատու բույսերն ու դեղաբույսերը:

Հայկական լեռնաշխարհի բուսատեսակների բուժիչ հատկությունները հայտնի էին հնագույն ժամանակներից։

Հայտնի է, որ մ.թ.ա. I դարում Հայոց Արտաշես Բ թագավորը հիմնել էր հատուկ պարտեզաբուրաստաններ, որտեղ աճեցվում էին տարբեր բուժիչ բույսեր: Որոշ բույսեր, օրինակ՝ լոշտակը, սև գնդիկը (սոնիճը), հազարը (կաթնուկը), այնքան հայտնի էին իրենց բուժիչ հատկություններով, որ դարձել էին պաշտամունքի առարկա:

Դեղաբույսերի օգտագործման ավանդույթների մասին են վկայում նաև պեղումների ժամանակ հայտնաբերված բազմաթիվ անոթները՝ դեղաբույսերի սերմերի կամ յուղերի հետքերով։

Դեղաբույսերի բուժիչ հատկությունների մասին հայ մատենագրության մեջ առաջին գրավոր վկայությունը կատարել է Եզնիկ Կողբացին V դարում, իսկ որպես դեղամիջոցներ օգտագործել են բժշկապետեր Մխիթար Հերացին և Ամիրդովլաթ Ամասիացին:
Հայկական դեղաբույսերից են․ 

 ՕՇԻՆԴՐ ԴԱՌԸ. բժշկության մեջ օգտագործվում է որպես ախորժաբեր և մարսողությունը լավացնող, ճիճվամուղ միջոց, կիրառվում ստամոքսաղիքային համակարգի հիվանդությունների, գաստրիտի, սակավարյունության, հիպերտոնիկ հիվանդության, միգրենի ժամանակ։ 

ՍՈՒՍԱՄԲԱՐ․ Շնորհիվ վառ արտահայտված հակասեպտիկ հատկությունների՝ օգտագործվում է վերքերի, ինչպես նաև հարբուխի բուժման ժամանակ։

ԱԼՈՃԵՆԻ․ բնութագրվելով մի շարք օգտակար հատկանիշներով՝ ակտիվորեն օգտագործվում է բժշկության մեջ և կոսմետոլոգիայում։

ԴԵՂԱՏՆԱՅԻՆ ԵՐԻՑՈւԿ-Երիցուկի թերթիկներն օգտագործվում են եփուկների և թրմերի մեջ ինչպես ողողումների, ինհալացիայի, լոգանքների, թրջոցների համար։

ՄԱՐԳԱԳԵՏՆԱՅԻՆ ԵՐԵՔՆՈւԿ-հիմնականում, մարգագետնային երեքնուկն օգտագործվում է թեյի, թրմի և եփուկների տեսքով հյուծման և սակավարյունության ժամանակ։

Բաբերները հայտնի էն դրանով որ իրանց ասում էն «Վայրի բնության ինժեներ»որովհետև նրանք սարքում էն տներ պլատիներից և գետերի մոտ ու մարդիկ ասում էն որ բաբերներից հոտ է գալիս պաղպաղակի հոտ🍦 և տղա բաբերի քաշը 8 տարեկանի տղաի քաշ ունի 10-15 րոպեից բաբերները կարան հասնեն ջրի տակը 700 մետր։

1․ Դուրս գրիր անծանոթ բառեր և բառարանի միջոցով բացատրիր:
աղվամազ-Նուրբ ու փափուկ մազ:
թանձր-Ոչ ջրիկ, պինդ:
երամ-Նույնատեսակ թռչունների խումբ, տարմ:

2․ Բացատրիր հետևյալ նախադասությունը. Քաղաքում ասելիք էր դարձել Թուխիկը:
Քաղաքում ասելու էր դարձել։

3․ Ո՞ր հատվածում է ավելի լավ երևում ագռավի հավատարմությունը:
Երբ ուսի վրա է նստել։

4․ Նկարագրիր Թուխիկին:
Ինքը սև է։
5․ Քո կարծիքով, իրակա՞ն է այս պատմությունը:
Այո։
6․ Տեքստից դուրս գրիր 4-ական գոյական, ածական, բայ, դրանք դիր ուղիղ ձևով։
Գոյական։
ասելիք
երամ
աղվամազ
բժիշկ։

Ածական։
Գորշ
խելացի
թանձր
փետավոր։

Բայ։
Գալ
կապվել
ծածկվել
նստել։

Սուրբ Գայանե վանք, միջնադարյան կրոնական կառույց Վաղարշապատ քաղաքի հարավային կողմում, սուրբ Գայանեի և նրա երկու ընկերուհիների նահատակման վայրում: Այստեղ, ըստ Ագաթանգեղոսի, 301 թվականին Գրիգոր Ա Լուսավորչի ղեկավարությամբ և նրա գցած հիմքերի վրա Տրդատ Գ Մեծը, նրա քույր Խոսրովիդուխտը և Աշխեն թագուհին վկայարան են կառուցել: 395 թվականին Սահակ Ա Պարթևը վերակառուցել է Սուրբ Գայանեի վկայարանը: