Դասարանում քննարկվող հարցեր․

1․Ինչ է նշանակում չափել որևէ ֆիզիկական մեծություն:
Չափել որևէ ֆիզիկական մեծություն նշանակում է որոշել դրա թվային արժեքը և միավորը՝ համեմատելով ընդունված չափման ստանդարտի հետ:

2.Երկարության հիմնական և այլ  միավորները:Չափման գործիք

Երկարության հիմնական միավորը 1 մետր։
Այլ միավորներ կիլոմետր (կմ), սանտիմետր (սմ), միլիմետր (մմ) և այլն։
Չափման գործիք մետր։

4.Ինչ է չափիչ սարքի սանդղակ
Չափիչ սարքի սանդղակը նշումների շարքն է սարքի վրա, որը ցույց է տալիս չափվող մեծության արժեքները:

5․Որն է չափիչ սարքի չափման սահմանը
Չափիչ սարքի չափման սահմանը այն առավելագույն և նվազագույն արժեքներն են, որոնց միջև սարքը կարող է ճշգրիտ չափում կատարել:

6․Ինչն են անվանում սանդղակի բաժամնման արժեք
Սանդղակի բաժանման արժեքը այն փոքրագույն արժեքն է, որը ցույց է տալիս սանդղակի մեկ նշումն անցնելը:

7.Ինչից է կախված չափման սխալը
Չափման սխալը կախված է չափման սարքի ճշգրտությունից, չափող անձից և արտաքին պայմաններից (ջերմաստիճան, լույս, տատանումներ և այլն):

Սովորել Է.Ղազարյանի դասագրքից(7-րդ դասարան )էջ 13-ից մինչև էջ16էջը։
Կատարել վարժությունները, ՝էջ 166-ից10-ից մինչև16
Վարժություն 11
Պատ․
3․8 սմ։

Վարժություն 12
Պատ․
15-14=1
1:10=0,1
1մմ

Վարժություն 13
Պատ․
30։30=1
1մմ

Վարժություն 14
Պատ․
36 խորանարդ սմ

Վարժություն 15
Պատ․
50 խորանարդ սմ

Վարժություն 16
Պատ․
250-200=50
50:10=5
5սմ3

Սեպրեմբերի 6-9-ը, առաջադրանք, 7-րդ դաս.
Սեպտեմբերի 6-9-ը, առաջադրանք, 7-րդ դաս.

ՍԵպտեմբերի 14-20-ը, առաջադրանք, 7-րդ դաս.
Սեպտեմբերի 14-20-ը, առաջադրանք, 7-րդ դաս.


Մարդկության առաջին քայլերը պատմության մեջ»

• Ներածություն․ բացատրել, թե ինչու է կարևոր հասկանալ մարդկության առաջին քայլերը։
• Հիմնական մաս․ պատմել հնագույն մարդու զբաղմունքների մասին՝ որս, հավաքչություն, քարե գործիքներ։
• Եզրափակում․ եզրակացնել, որ այս քայլերը հիմք դրեցին ամբողջ պատմությանը։
  

Առաջադրանք 1

Հայկական լեռնաշխարհն ու առաջին քաղաքակրթությունները/էջ 20-22 պատմել, էջ 23 գրավոր պատասխանել/

Ա1 | Հասկացություններ և անուններ
Բնութագրի՛ր:
նախապատմություն • հոմո էրեկտուս • նեանդերթալցի • հոմո սապիենս
քարի դար (հին, միջին, նոր) • գաղթ • տեխնոլոգիա • տոհմ

Նախապատմություն (կամ նախագրային
պատմություն) | մարդկության պատմության
մինչգրային ժամանակաշրջանը, որը սկսվում
է մարդու ծագումից (մոտ 2,6 միլիոն տարի
առաջ) և ձգվում մինչև ամենավաղ գրային
համակարգերի հայտնվելը (մոտ 5000 տարի
առաջ):

Հոմո էրեկտուս («ուղղաձիգ մարդ») |
ժամանակակից մարդկանց անմիջական
նախնին։ Առաջացել է մոտ 2-2,5 միլիոն տարի
առաջ։ Օգտագործել է կրակ և ավելի մեծ
գործիքներ:

Նեանդերթալցի | մարդկային ցեղի
ոչնչացած կամ ձուլված ներկայացուցիչ:
Որոշ գիտնականներ նեանդերթալցիներին
համարում են հոմո սապիենսի ենթատեսակ,
մյուսները ՝ հոմո ցեղի առանձին տեսակ։
Ձևավորվել է մոտ 150-130 հազար տարի առաջ
և անհետացել է մոտ 30,000 տարի առաջ

Հոմո սապիենս («մարդ բանական») |
հայտնի է որպես «ժամանակակից մարդ», որը
բնութագրվում է բացառիկ ճանաչողական
հմտություններով։ Ձևավորվել է մոտ
160,000-70,000 տարի առաջ։ Առաջացել է
նեանդերթալցու հետ գրեթե միաժամանակ
մոտ 250,000 տարի առաջ ձևաավորված նույն
նախնուց:

Հին քարի դար (պալեոլիթ – հուն.
պալեոս՝ հին և լիթոս՝ քար բառերից)
– նախապատմության ամենաերկար
ժամանակաշրջանը, որը ձգվում է առաջին
մարդուց (2,6 միլիոն տարի առաջ) մինչև
երկրագործության ծնունդը (մոտ 12,000 թ.)։

Միջին քարի դար (մեզոլիթ. հուն. մեզոս՝
միջին և լիթոս՝ քար բառերից) – Քարի դարի
երկրորդ փուլը, որը տևել է մոտ Ք. ա. 12-րդ
հազարամյակից մինչև 10-րդ հազարամյակը։

Նոր քարի դար (նեոլիթ – հուն. նեոս՝ նոր
և լիթոս՝ քար բառերից) – Քարի դարի
երրորդ փուլը, որը տևել է մոտ Ք. ա. 10-րդ
հազարամյակից մինչև 6-րդ հազարամյակը։

Գաղթ | նոր տարածաշրջան տեղափոխվելու
գործընթաց:

Տեխնոլոգիա | գիտելիքներ և գործիքներ,
որոնք կիրառվում են մարդկանց կարիքները
բավարարելու համար:

Տոհմ | մեկ նախահորից սերած և
արյունակցական կապ

Ա2 | Հիմնական գաղափարներ
ա. Ներկայացրո՛ւ։ Ինչո՞ւ է պատմաբաններին անհրաժեշտ հնագիտության և կենսաբանության
(գենետիկայի) աջակցությունը՝ նախապատմությունն ուսումնասիրելու համար:
Քանի որ անցյալի պատկերները ստեղծելու համար պատմաբանները սովորաբար դիմում են գրավոր տեքստերին, սակայն մարդկության նա­խապատմության վերաբերյալ գրավոր
նյութեր չկան։ Այս պակասի պատճա­ռով հնագույն մարդկանց պատմությունը վերակառուցելիս պատմաբանները դիմում են հնագիտության,կենսաբանության (գենետիկայի) օգնությանը։

բ. Բացատրի՛ր։ Որո՞նք են եղել մարդկության պատմության հիմնական ձեռքբերումները Հին քարի
դարում, ի՞նչ դժվարությունների են հանդիպել:
Մարդկանց հիմնական տարբերակիչ հատկանիշներից մեկը գործիքներ պատրաստելու կարողությունն է: Ամենավաղ գործիքները պատրաստված են եղել քարից, ուստի գիտնականները մարդկության պատմության վաղ շրջանը նշելու համար օգտագործում են Քարի դար եզրույթը։Հին քարի դարի մշակույթի մյուս և ամենակարևոր զարգացումը լեզվի զարգացումն էր, որը ժամանակի ընթացքում ձևավորվեց հնչյունների և շարժումների համադրությամբ:Գործիքներ պատրաստելը, վայրի կենդանիներին ընտելացնելն ու կրակի օգտագործումը քարիդարյան կարևոր տեխնոլոգիական նորարարություններից են

գ. Ցո՛ւյց տուր։ Ինչո՞վ էին նեանդերթալցիներն ու հոմո սապիենսները տարբերվում նախամարդկանց այլ տեսակներից:
Հոմո էրեկտուսին հաջորդեց նեանդերթալցին, որը նույնպես երկար ճանապարհորդություն կատարեց և կարողացավ դրսևորել նույն հարմարվողականությունը, ինչ էրեկտուսը: Ամենից վճռորոշ գաղթը կատարեց հոմո սապիենսը, որը սնունդ փնտրելու նպատակով մոտ 80,000 տարի առաջ Արև­ել­յան Աֆրիկայից շարժվեց դեպի հյուսիս: Գաղթականները հասան Արևմտ­յան Ասիա, այդպիսով՝ նաև Հայկա­կան լեռնաշխարհ։

Ա3 | Քննադատական մտածողություն

1. Ճանաչի՛ր ազդեցությունը։ Ինչու՞ էր կրակի գյուտն այդքան կարևոր:
   Որովհետև, մենք կարող ենք երկաթ հալեցնել, եփել ուտելիք և վախեցնել կենդանիներին։
2. Ընդհանրացրո՛ւ։ Ինչպե՞ս տեխնոլոգիաները պայմանավորեցին նախամարդկանց կյանքի
   զարգացումը:
   
3. Վերլուծի՛ր։ Ինչո՞վ էր կարևոր Հայկական լեռնաշխարհը նախամարդկանց գաղթի ճանապարհին:
   Գաղթականների հենց այս ալիքից էլ, ինչպես պնդում են գիտնականները, ծագել են աշխարհի բոլոր ժողովուրդները։ Այսպիսով՝ գտնվելով Եվրոպայի և Արևմտյան Ասիայի բանուկ խաչմերուկում ՝ Հայկական լեռն­աշ­խա­րհը եղել է նախամարդկանց գաղթի ճանապարհի կարևոր հանգրվաններից մեկը, իսկ հետո նաև «բաշխիչ կետ»՝ ծառայելով որպես հիմնական տարածք, որտեղից սկիզբ են առել Եվրոպայի և Ասիայի բնակեցումները
   
   Ա4 | Պատճառի և հետևանքի որոշարկում
   Նշե ՛ք հնագույն մարդկանց կյանքում կրակի 6 նշանակություն։
   1․ ջերմություն
   2․ ուտելիք
   3․ պաշտպանություն
   4. լույս
   5․ երկաթի հալեցնում
   6․ ?

Առաջադրանք 2

Նորքարիդարյան հեղափոխությունը և հայ ժողովրդի կազմավորման սկիզբը/էջ 24-26 պատմել, էջ 27 գրավոր պատասխանել/

Ա1 | Հասկացություններ և անուններ
Բնութագրի՛ր: Սառցի դարաշրջան • Նորքարիդարյան հեղափոխություն • Բրոնզի դար • Ցեղ
Քաղաքակրթություն

Սառցի դարաշրջան | կլիմայի ընդհանուր սառեցման շրջան, որը տևել է մեկ միլիոն տարուց ավելի (մոտ 1,6 մլն տարի առաջ – Ք. ա. 10-րդ հազարամյակ):

Նորքարիդրյան (նեոլիթյան) կամ
գյուղատնտեսական հեղափոխություն |
մշակութային արմատական փոփոխություն, որը սկիզբ է առել մոտ 12,000 տարի առաջ։ Երբեմն կոչվում է նեոլիթյան անցում:

Բրոնզի դար – Առաջին քաղաքակրթությունները զարգացան գետերի հովիտներում, որտեղ մարդիկ կարող էին զբաղվել լայնածավալ երկրագործությամբ, որն անհրաժեշտ էր մեծ բնակչությանը կերակրելու համար: Հայտնի ամենավաղ քաղաքակրթութ­յունը զարգացել է Շումերում ՝ հարավային Միջագետքում, մոտ Ք. ա. 3500 թ.։ Դրա առաջացումը ազդարարեց նաև Բրոնզի դարի սկիզբը։

Ցեղ | միևնույն տարածքում ապրող մի քանի տոհմերի կամ տոհմական համայնքների
միավորում:

Քաղաքակրթություն-Առաջին քաղաքակրթությունները զարգացան գետերի հովիտներում, որտեղ մարդիկ կարող էին զբաղվել լայնածավալ երկրագործությամբ, որն անհրաժեշտ էր մեծ բնակչությանը կերակրելու համար: Հայտնի ամենավաղ քաղաքակրթութ­յունը զարգացել է Շումերում ՝ հարավային Միջագետքում, մոտ Ք. ա. 3500 թ.։

Ա2 | Հիմնական գաղափարներ
ա. Հիմնավորի՛ր։ Ինչո՞ւ սկզբում ի հայտ եկավ երկրագործությունը, հետո միայն անասնապահությունը։
Սկզբում մարդիկ սկսեցին մշակումով աճեցնել սննդի բույսեր՝ ապահովելու ապահով մթերային պահուստ։ Անասնապահությունը պահանջում էր ավելի մեծ կազմակերպվածություն և ավելի երկար ժամանակ, որպեսզի ընտրվեին և աճեցվեին ընտրված կենդանիները։

բ. Պարզաբանի՛ր։ Ի՞նչ փոփոխություններ եղան անասնապահության և երկրագործության
առաջացման արդյունքում:
Մարդիկ սկսեցին հաստատվել մի տեղ՝ այլևս չեն եղել միայն շարժական որսորդներ։ Հասցվում էր ավելի շատ սնունդ, ավելի կայուն բնակություն։ Բնիկ ռեսուրսների ու ժամանակի վերահսկում, նոր տեխնոլոգիաների զարգացում (գործիքներ, ոռոգում, պահածոներ)։

գ. Ցո՛ւյց տուր։ Ի՞նչ կապ կա գյուղատնտեսության և քաղաքների առաջացման միջև:
Գյուղատնտեսության շնորհիվ մարդիկ ավելի շատ սնունդ էին ստանում, որը հնարավորություն տվեց բնակավայրերը դարձնել մշտական։ Սա նպաստեց բնակչության ավելացմանը և բարդ կառավարման, մշակույթի ու տնտեսության ձևավորմանը՝ քաղաքների առաջացմանը։

Ա3 | Քննադատական մտածողություն

1. Ճանաչի՛ր ազդեցությունը։ Ինչո՞ւ էին վաղ բնակավայրերը գտնվում գետերի մոտ:
   Գետերը ապահովում էին ջուր խմելու, ոռոգման, ձկնորսության և շրջակայքի հողերի բերքատվության համար։
2. Ընդհանրացրո՛ւ։ Ինչպե՞ս հնարավոր դարձավ նեոլիթյան (գյուղատնտեսական) հեղափոխությունը:
   Մարդիկ սովորեցին մշակում անել և կենդանիներ խնամել, ինչի շնորհիվ ստացան ավելի շատ ու հաստատուն սնունդ և կարողացան հաստատվել մշտական բնակավայրերում։
3. Մեկնաբանի՛ր: Ինչպե՞ս ենք իմանում, որ Հայկական լեռնաշխարհը եղել է երկրագործության և անասնապահության նախահայրենիքիներից մեկը։
   Գիտնականները գտել են հնադարյան գյուղատնտեսական գործիքներ, հնագույն ցանքատարածքներ, անասնապահության հետ կապված կմախքներ և մշակութային հետքեր, որոնք ցույց են տալիս վաղ գյուղատնտեսության և անասնապահության զարգացումը այստեղ։

Ա4 | Պատճառի և հետևանքի որոշարկում
Պատճենե՛ք ստորև ներկայացված գրաֆիկական պատկերը և դրանով ցո՛ւյց տվեք
երկրագործության առաջացման առնվազն մեկ պատճառ և առնվազն երեք հետևանք:
Նորքարիդարյան մարդիկ սկսեցին երկրագործություն, որովհետև ուզում էին ապահովել մշտական ու բավարար սնունդ։ Արդյունքում նրանք կարողացան հաստատվել մշտական բնակավայրերում, ավելացավ սննդի քանակը և կայունությունը, և զարգացան գյուղատնտեսական ու տեխնոլոգիական հմտությունները։

Էսսե գրելու չափորոշիչները դպրոցականների համար

1. Կառուցվածք
   • Ներածություն․ թեմայի ներկայացում, հարցի կարևորության ընդգծում։
   • Հիմնական մաս․ առնվազն 2–3 պարբերություն՝ հիմնավորումներ, փաստարկներ, օրինակներ։
   • Եզրափակում․ ամփոփում, սեփական կարծիքի ձևակերպում, եզրակացություն։
2. Բովանդակություն
   • Թեմայի ամբողջական բացահայտում։
   • Կապ թեմայի և ներկայացված փաստերի միջև։
   • Հիմնավորված կարծիքներ՝ օրինակներով, պատմական փաստերով, գրականությունից կամ առօրյայից։
3. Լեզու և ոճ
   • Հստակ և պարզ շարադրանք։
   • Ճիշտ տառագրություն և քերականություն։
   • Ոճը պետք է լինի ուսանողական/դպրոցական՝ առանց չափազանց բարդ գիտական արտահայտությունների, բայց նաև առանց խոսակցական լեզվի։
4. Ստեղծագործական մոտեցում
   • Սեփական կարծիքի և ինքնատիպ դիտարկումների ներառումը։
   • Նոր գաղափարների առաջադրում, հարցադրումների ձևակերպում։
5. Ծավալ
   • Միջինում 1-2 էջ (250–400 բառ)։
   • Կարևոր է ոչ թե երկարությունը, այլ թեմայի ամբողջականությունն ու պարզությունը։

Հին աշխարհի հինգ մեծագույն հայտնագործությունները

Օրացույցի և ժամանակի հաշվարկի պատմությունը

Մարդիկ հենց սկզբից փորձում էին հասկանալ, թե ինչպես է ժամանակը հոսում: Դա կարևոր էր. անհրաժեշտ էր իմանալ, թե երբ պետք է տնկել, հավաքել և տոնել: Առաջին օրացույցները հայտնվել են Հին աշխարհում՝ Միջագետքում և Եգիպտոսում: Շումերները օգտագործում էին Լուսնի փուլերը, իսկ եգիպտացիները՝ Արևի շարժումը: Նրանց տարին բաղկացած էր 365 օրից: Հետագայում հռոմեացիները ստեղծեցին Հուլյան օրացույցը, իսկ 1582 թվականին ընդունվեց ավելի ճշգրիտ օրացույց՝ Գրիգորյան: Մենք այն օգտագործում ենք մինչ օրս:

Օրացույցը օգնում է մարդկանց պլանավորել իրենց կյանքը, սովորել, աշխատել և հանգստանալ: Սրանք պարզապես թվեր չեն. դրանք մեր կապն են բնության, պատմության և մշակույթի հետ:

թվերի և մաթեմատիկայի պատմություն
Մաթեմատիկան ամենահին գիտություններից մեկն է: Հազարավոր տարիներ առաջ մարդիկ հաշվում էին առարկաներ՝ իմանալու համար, թե քանի ոչխար կամ հացահատիկ ունեն: Առաջին թվերը հայտնվել են Հին Եգիպտոսում և Միջագետքում: Այնտեղ գիտնականները սովորել են հաշվել և չափել հողը, կառուցել տներ և բուրգեր: Նրանք հորինել են գումարման և հանման պարզ կանոններ: Այնուհետև մաթեմատիկան զարգացել է հույների և հռոմեացիների շրջանում՝ նրանք ուսումնասիրել են երկրաչափությունը և պատկերները: Մաթեմատիկան օգնում է մեզ լուծել խնդիրներ դպրոցում, կառուցել շենքեր և նույնիսկ թռչել տիեզերք: Սա շատ կարևոր գիտություն է, որն ուսումնասիրում են աշխարհի բոլոր երեխաները:

բժշկության պատմություն
Բժշկությունը հիվանդությունների բուժման և առողջության պահպանման գիտություն է: Նույնիսկ հին ժամանակներում մարդիկ փորձում էին հասկանալ, թե ինչու են հիվանդանում և ինչպես օգնել իրենց և ուրիշներին: Հին Եգիպտոսում բժիշկները օգտագործում էին դեղաբույսեր և պարզ վիրահատություններ: Բաբելոնացիները կավե տախտակների վրա գրում էին բաղադրատոմսեր և խորհուրդներ: Հին Հունաստանի հայտնի բժիշկ Հիպոկրատը սովորեցնում էր, թե ինչպես բուժել հիվանդությունները՝ ըստ դրանց պատճառների: Ժամանակի ընթացքում մարդիկ սովորեցին պատվաստել, օգտագործել դեղեր և վիրաբուժական գործիքներ: Այսօր բժշկությունը օգնում է միլիոնավոր մարդկանց ապրել առողջ և երկար կյանքով, և գիտնականները շարունակում են փնտրել հիվանդությունների դեմ պայքարի նոր եղանակներ:

Փողի պատմություն
Փողը միանգամից չհայտնվեց։ Սկզբում մարդիկ պարզապես փոխանակում էին ապրանքներ՝ հացահատիկ ձկան, միս՝ կավե խեցեղենի։ Սակայն դա անհարմար էր։ Այնուհետև նրանք սկսեցին որպես «փող» օգտագործել խեցիներ, աղ, անասուններ և այլ արժեքավոր իրեր։

Իսկական մետաղադրամները հայտնվել են մոտ 2700 տարի առաջ Լիդիայում (ժամանակակից Թուրքիայի տարածքը)։ Ավելի ուշ հայտնվել են ոսկե և արծաթե մետաղադրամներ, ապա՝ թղթադրամներ (առաջինը Չինաստանում)։

Փողը պարզեցրել է առևտուրը և օգնել է տնտեսությունների զարգացմանը։ Այսօր գոյություն ունի էլեկտրոնային փող, բայց էությունը մնում է. փողը փոխանակման միջոց է, որը չափում է արժեքը և պահպանում հարստությունը։

Անիվներ
Մի ժամանակ մարդիկ տեղաշարժվում էին ոտքով կամ սահնակներով։ Ամեն ինչ փոխվեց, երբ ինչ-որ մեկը մտահղացավ կլոր գերան պատրաստել. այսպես հայտնվեց առաջին անիվը։ Սկզբում այն ​​օգտագործվում էր ապրանքներն ավելի հեշտ տեղափոխելու համար։ Ավելի ուշ հայտնվեցին սայլեր, վագոններ և, իհարկե, մեքենաներ։ Անիվները դարձել են մեր կյանքի անբաժանելի մասը. առանց դրանց ո՛չ հեծանիվը, ո՛չ ավտոբուսը չեն շարժվի։ Դրանք կարող են լինել ռետինե, փայտե և նույնիսկ մետաղական։ Անիվի գաղտնիքը նրա ձևի մեջ է. շրջանը հեշտությամբ գլորվում է՝ նվազեցնելով շփումը։ Այս պարզ, բայց հանճարեղ գաղափարը փոխեց աշխարհը։ Առանց անիվի ճանապարհներ կամ տրանսպորտ չէին լինի։ Այն մարդկության մեծագույն գյուտերից մեկն է։

Առաջադրանք 1

«Իմ արժեքներն ու ակնկալիքները նոր ուսումնական տարում»

Ա. Իմ արժեքները և վերաբերմունքը ուսման հանդեպ

1. Ի՞նչն է քեզ համար ամենակարևը դպրոցում սովորելիս․ գիտելիք, ընկերություն, արդարություն, հաջողություն, ստեղծագործականություն, թե՞ այլ բանը։
   Ինձ համար ամենակարևորը գիտելիքն է, որովհետև այն օգնում է ինձ ավելի լավ հասկանալ աշխարհը և զարգացնել իմ մտածողությունը։ Կարող եմ նաև գնահատել ընկերությունը՝ այն, որ ես կարող եմ ուրախ լինել և աջակցություն ստանալ իմ ընկերներից։
2. Ի՞նչ արժեք ես ամենից շատ գնահատում քո դասընկերների մեջ (օր.՝ անկեղծություն, փոխօգնություն, հարգանք)։
   Ես ամենից շատ գնահատում եմ անկեղծությունը։ Երբ մարդիկ ազնիվ են և պատրաստ են օգնել։
3. Որոնք են այն հանգամանքները, որոնք քեզ խանգարում են լավ սովորել կամ կենտրոնանալ։
   Խանգարում է աղմուկը։
4. Ի՞նչ կուզեիր, որ դպրոցը կամ դասերը քեզ ավելի շատ տային այս տարի։
   Կուզեի, որ դասերը լինեին ավելի հետաքրքիր և ստեղծագործական։
5. Ինչպե՞ս ես պատկերացնում «լավ դասարանը»․ ի՞նչ որակներ պետք է ունենա դասարանը որպես թիմ։
   Լավ դասարանը ինձ համար այն է, որտեղ բոլորը հարգում են միմյանց, պատրաստ են օգնել, համագործակցում են, հետաքրքրված են սովորելով և ստեղծում են ընկերական ու աջակցող միջավայր։

Բ. Իմ նպատակներն ու հմտությունները

6. Որոնք են այն երեք հմտությունները, որ կուզեիր զարգացնել այս ուսումնական տարում (օր.՝ քննադատական մտածողություն, թիմային աշխատանք, հանրային խոսք, պատմական վերլուծություն)։
   Քննադատական մտածողություն որպեսզի կարողանամ ավելի խորությամբ վերլուծել տեղեկությունները և սեփական կարծիքը ձևակերպել հիմնավորված։
   Թիմային աշխատանք որպեսզի սովորեմ արդյունավետ համագործակցել դասընկերներիս հետ, լսել նրանց կարծիքը և միասին լուծումներ գտնել։
   Հանրային խոսք որպեսզի կարողանամ վստահորեն ներկայացնել իմ մտքերն ու գաղափարները դասարանում։
7. Ի՞նչ գիտելիք կամ թեմա է քեզ առավել հետաքրքիր պատմության մեջ, որ կուզեիր խորացնել։
   Ինձ հետաքրքիր է ուսումնասիրել հնագույն քաղաքակրթությունները, ինչպես Հունականն ու Հռոմեականը, քանի որ նրանք մեծ ազդեցություն են ունեցել աշխարհի մշակույթի և օրենքների վրա։
8. Կուզե՞իր մասնակցել նախագծային աշխատանքների (օր.՝ փոքր հետազոտություն, ներկայացում, թիմային նախագիծ)․ ինչ թեմայով։
   Այո, կուզեի մասնակցել փոքր հետազոտության կամ թիմային նախագծի, օրինակ՝ «Հին քաղաքակրթությունների մշակույթն ու առօրյան»։
9. Եթե ուսումնական տարվա վերջում նայես հետ՝ ի՞նչ կուզեիր ասել․ «Ես կարողացա․․․»։
   Ես կարողացա ավելի ինքնավստահ դառնալ, նոր հմտություններ ձեռք բերեցի և շատ հետաքրքիր բաներ սովորեցի։
10. Ի՞նչն է քեզ ամենից շատ մոտիվացնում սովորել․ գնահատականը, ուսուցչի ու ծնողների կարծիքը, անձնական հետաքրքրությունը, թե՞ ապագայի մասնագիտության մասին պատկերացումը։
    Ինձ մոտիվացնում է այն, երբ տեսնում եմ, թե ինչպես կարող եմ նոր գիտելիքները կիրառել իրական կյանքում և օգնել ինձ ապագա նպատակներիս հասնելու համար։

Առաջադրանք 2

Սիրելի սովորողներ, խնդրում եմ ներբեռնել դասագիրքը:

Հայկական լեռնաշխարհն ու հայերը,/ էջ12-17/ պատմել

 Գրավոր պատասխանել հարցերի:

Ա1 | Հասկացություններ և անուններ
Բնութագրի՛ր:
լեռնաշխարհ – շրջապատի համեմատությամբ բարձրադիր, միասնական ընդարձակ տարածք, որը բաղկացած է միևնույն բարձրադիր հիմքի վրա գտնվող լեռնաշղթաներից, սարահարթերից, ձորերից և այլն
բարձրավանդակ (սարահարթ) – լայնածավալ զանգվածային բարձրություն՝ հարթ կամ թեթևակի ալիքավոր ջրբաժանների գերակշռությամբ։ Հաճախ մեկ կամ մի քանի կողմերից սահմանափակվում է զառիթափերով կամ խորշերով
լեռնաշղթա – լեռների երկարավուն բարձրություն՝ վերին մասում հատվող հստակ ընդգծված
լանջերով ու նեղ լեռնակատարներով:
հարթավայր –  ցամաքի մակերեսի, ծովերի և օվկիանոսների հատակի մեծ տարածքներ՝ աննշան թեքություններով և բարձրությունների փոքր տատանումներով:
Մեծ Հայք – Հայաստանի հիմնական պատմական տարածքը
Փոքր Հայք – Հայաստանի արևմտյան նահանգներից
Կիլիկիա –  հայկական գավառ, հետո՝ թագավորություն։
Հայկական Պար – կենտրոնական լեռնաշղթա։
Վասպուրականի լեռնաշղթա – Վանա լճի շրջակայքում։
Արարատյան դաշտ – ամենաբերրի դաշտավայր։
Տիգրիս գետ – խոշոր գետ։
Եփրատ գետ – խոշոր գետ։
Արաքս գետ – խոշոր գետ։
Սևանա լիճ – քաղցրահամ լիճ։
Վանա լիճ – աղի լիճ

Ա2 | Հիմնական գաղափարներ
ա. Ներկայացրո՛ւ։ Որո՞նք են Հայկական լեռնաշխարհի բուսական և
կենդանական աշխարհի բազմազանության պատճառները:
Հայկական լեռնաշխարհի աշխարհագրական դիրքով, տեղանքի բացարձակ բարձրությունների զգալի տարբերությոններով  պայմանավորված՝ խիստ առանձնահատուկ են կլիման, և համապատասխան բուսական  ու կենդանական աշխարհները: Հողածածկույթի բազմազանությամբ ու բնակլիմայական յուրահատկություններով են պայմանովորված բուսական ու կենդանական աշխարհների առանձնահատկություններն ու բազմազանությոը:

բ. Հիմնավորի՛ր։ Ի՞նչ ազդեցություն կարող է ունենալ տարածքի բարձրությունը
երկրագործության և անասնապահության վրա:
Տարածքային բարձրությունը այնքան էլ բարենպաստ չէ երկրագործության և անասնապահության զարգացման համար։ Այդ պատճառով կլիմայի հակասականությունը դեռ հնագույն ժամանակներից ոռոգման համակարգի անհրաժեշտություն է ստեղծել։Ոռոգման համակարգի շնորհիվ զարգացել է երկրագործությունը։

գ. Պարզաբանի՛ր։ Ինչո՞վ էր պայմանավորված Արարատյան դաշտի կարևորությունը։

Ա3 | Քննադատական մտածողություն
1. Ճանաչի՛ր ազդեցությունը։ Ինչպե՞ս էր կլիման ազդում Հայկական լեռնաշխարհի բնակիչների
առօրյա կյանքի վրա:

2. Ընդհանրացրո՛ւ։ Որքանո՞վ էր նպաստավոր կամ աննպաստ տարբեր ուղղություններով ձգվող
լեռնաշղթաների ցանցը, որոնք երկիրը վերածել էին բազմաթիվ փակ շրջանների։

Ա4 | Աշխարհագրական մտածողություն
1. Ինչպե՞ս կարող են Հայկական լեռնաշխարհի կլիման և բուսականությունն ազդել գաղթի
(միգրացիայի), բնակեցման և ապրելակերպի վրա:
2. Ի՞նչ ազդեցություն կարող էին ունենալ բնական պաշարները տարածաշրջանի զարգացման վրա

Category: Պատմություն 7 | LEA

1.Առաջադրանքներ Տեքստից դուս գրիր հակառակ իմաստ ունեցող երկու զույգ։
խելացի — հիմար
մոտեցավ-հեռացավ

2.Փորձիր հիշել որևէ ասացվածք, որտեղ օգտագործված կլինի “հիմար” բառը։
Հիմարը քարը գետնից կհանե, խելացին չի կարող տեղը դնել

3.Թվարկիր առակի հերոսներին, երեքական բառով բնութագրիր նրանց։
Խելացի արաբ — զգույշ, մտածող, խելամիտ
Հիմար արաբ — մեծախոս, վստահող, անհոգ
Արջ — հսկայական, ուժեղ, վտանգավոր

4.Ինչո՞վ էր արտահայտվում արաբներից մեկի հիմարությունը։
Հիմարությունը արտահայտվում էր նրանով, որ նա դեռ չորսալ արջ չսպանած՝ արդեն իր մորթին վաճառած էր համարում, և վտանգի պահին էլ զենքը նետեց ու մեռած ձևացավ։

5.դեղինով նշված բառերը դիր ուղիղ ձևով և վանկատիր։
խելացի,խորամանկ,մորթին,մեռած,պատմությունը, քեռիս 

Նոր թեմա

Հարցեր

1. Սահմանի՛ր ֆիզիկական և քիմիական երևույթներ հասկացությունները:
   
   Ֆիզիկական երևույթները-փոփոխություններ են, որոնց դեպքում նյութի բաղադրությունը մնում է անփոփոխ։ Փոխվում են միայն դրա ձևն ու չափը։
   
   Քիմիական երևույթները-այն փոփոխություններն են, որոնց ընթացքում սկզբնական նյութերից առաջանում են տարբեր հատկություններով նոր նյութեր։
   
2. Թվարկի՛ր բնական և ոչ բնական երևույթներ:
   Բնական երևույթներ-տորնադո,անձրև,ցունամի,երկրաշարժ
   ոչ բնական երևույթներ-մոմ վառելը, շարժիչի աշխատանքը, տան կառուցումը
   
3. Ստորև ներկայացված շարքիցառանձնացրե՛ք ֆիզիկական և քիմիական երևույթները` շաքարի մանրացնելը, ձնաբուքը, հրդեհի բռնկվելը, ցողի առաջանալը, պղնձի սևանալը, փայտի տաշելը, կժի կոտրվելը, երկաթե մեխի ժանգոտվելը, ռետինի ձգվելը:
   
   Ֆիզիկական երևույթներ-շաքարի մանրացնելը,ձնաբուքը,ցողի առաջանալը,փայտի տաշելը,կժի կոտրվելը,ռետինի ձգվելը
   Քիմիական երևույթներ-հրդեհի բռնկվելը,պղնձի սևանալը,երկաթե մեխի ժանգոտվելը
   
4. Լրացուցիչ առաջադրանք(ֆիզիկական և քիմիական երևույթներ)Քիմիական երևույթներ——Ֆիզիկական երևույթներ Համեմատի՛ր.ա) երկաթե մեխի ծռվելը և ժանգոտվելը, բ) մոմի հալվելն ու վառվելը,բ) արծաթե զարդի սևանալն ու կոտրվելը, գ) շաքարի մանրացնելն ու քայքայելը:

5.

Տնային աշխատանք 

1)Գրել տրված միանդամի հակադիր միանդամը

ա․ -k    բ․0    գ․ 2,5     դ․ -18abx
ա․+k բ․0 գ․ -2,5 դ․ 18abx

2) Գրեք միանդամների արտադրյալը աստիճանի տեսքով
գ․cccc   
c4    
դ․ pppppppp
p8

3) Պարզեցրեք միանդամի գրառումը ՝ օգտագործելով աստիճանը

a2b
k2p4
3a2b2
7x3y4

4)Պարզեցրեք միանդամի գրառումը ՝ օգտագործելով աստիճանը

a2a3=aa˙ааа
b4b=bbbb˙b1
k5k3=kkkkk˙kkk
x3x12=xxx˙xxxxxxxxxxxx

5) Գտեք միանդամների արտադրյալին հավաս միանդամը

3ab⋅2a=6a2b
7e3k⋅6e3k=42e6k2
8bc3⋅bc=8b2c4
4ap2⋅5a2p=20a3p3
9ce2⋅6ce=54c2e3
6kp⋅7k2p2=42k3p3

1.Ի՞նչ է մասշտաբը։
Քարտեզի վրա պատկերված օբյեկտ որը ցույց է տալիս թե քանի անգամ է փոքրացված իրական չափերից։

Նշել մասշտաբի տեսակները։
Մեծ մաշտաբ
միջին մաշտաբ
փոքր մաշտաբ

3.Նշել մասշտաբի և հատակագծի տարբերությունը։
Մաշտաբը քարտեզի չափման միաոր է,իսկ հատակագիծը տեղանքի պոքր հատվածի մանրամասն գծապատկեր

Նոր թեմա

Հարցեր.

ՀԱՐՑԵՐ ԵՎ ՎԱՐԺՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

1. Որո՞նք են բնական գիտությունները: Թվարկե՛ք դրանք:
   Բնությունն ուսումնասիրող գիտություններն ունեն ընդհանուր անվանում՝ բնական գիտություններ:
   
2. Ի՞նչ է ուսումնասիրում քիմիա գիտությունը:
   Քիմիայի ուսումնասիրության առարկան նյութերն են, դրանց հատկությունները, բաղադրությունը, կառուցվածքը, մեկը մյուսին վերածվելու որակական և քանակական փոփոխություններն ու դրանց ղեկավարելու եղանակները:
   
3. Ի՞նչ են ուսումնասիրում կենսաբանություն և ֆիզիկա գիտությունները։
   ֆիզիկան ուսումնասիրում է բնության ընդհանուր օրենքները և երևույթները,
    իսկ կենսաբանությունը՝ կենդանի օրգանիզմները:
   
4. Նկարեք ձեր տանն օգտագործվող մի քանի փայտե իր:
5. Թվարկե՛ք ձեզ ծանոթ մի քանի նյութեր, որոնք նավթից են անջատվում:
   բենզին,ասֆալտ
6. Վերհիշի՛ր, թե սենյակային ջերմաստիճանում որ նյութն է հեղուկ վիճակում.

1) գրաֆիտ

2) սնդիկ

3) յոդ

4) թթվածին